نوع مقاله : علمی پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2 دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
چکیده
افزایش استفادهی متقلبانه از مزایای بیمه‌ای یکی از اصلی‌ترین معضل‌های بیمه‌های اجتماعی و تجاری است که خسارات هنگفتی را به صورت مستقیم بر بیمه‌گرها و غیر مستقیم بر بیمهشدگان و جامعه وارد می‌سازد. برای مقابله با این پدیده، قانونگذار در مادهی 97 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354و مادهی 61 قانون بیمهی شخص ثالث مصوب 1395 اقدام به جرم‌انگاری این رفتار، به‌عنوان جرمی مستقل، کرده و دو ضمانت اجرای حبس و جزای نقدی را برای آن در نظر گرفته است. مقالهی حاضر با بررسی قوانین جدید، از جمله قانون مجازات اسلامی با اصلاحات 1399 به مطالعهی استفادهی متقلبانه از مزایای بیمه‌ای در پرتو نظام کیفری ایران پرداخته است. نقد و بررسی شرایط تحقّق جرم و مجازاتها در تحقیق حاضر نشان داد که علی‌رغم تشابهات، میان جرم تحصیل متقلبانهی مزایا در بیمهی اجتماعی با بیمهی شخص ثالث، تفاوتهایی نیز در حوزهی قواعد ماهوی و شکلی دیده می‌شود. جرم استفادهی متقلبانه از جمله جرائم عمدی و رفتار فیزیکی آن از نوع فعل مثبت مادی است. از حیث اوضاع و احوال، متقلبانه بودن عملیّات شرط است که باید مقدم بر تحصیل وجوه و علّت آن باشد؛ اما برخلاف کلاهبرداری لزومی به اغفال سازمان یا بیمه‌گر نیست. از جهت عنصر نتیجه نیز، جرم موضوع ماده 61 مقیّد بوده و در آن انتفاع شخص مرتکب شرط است. نسبت به مطلق یا مقیّد بودن جرائم موضوع ماده 97 نیز با توجه به دیدگاه‌ها، اصول حقوقی و لزوم خودداری از توسعهی دامنهی جرم‌انگاری، پذیرش نظریهی مقیّد بودن برتری دارد.
سیاست کیفری قانونگذار در زمینهی مورد بحث، دوگانه و متزلزل است. مقنن در قانون بیمهی شخص ثالث رویکردی سخت‌گیرانه را برگزیده است. این دوگانگی محصول دو عامل زمان و ماهیّت مختلف بیمه‌ها است. در نظام حقوقی ما، با تصویب مادهی 15 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399، شروع به جرائم مزبور تابع حکم عام مادهی 122 ق.م.ا قرار گرفته و وصف جزایی خود را از دست داده است که همین امر ارتکاب آن را آسان می‌نماید. از منظر قواعد شکلی، جرم استفادهی متقلبانه از مزایای بیمه‌ای به دلیل ماهیت تعزیری آن، مرور زمان پذیر است. جرم موضوع مادهی 97 جرمی قابل‌گذشت و منوط به شکایت سازمان می‌باشد؛ ولی تحصیل متقلبانه در بیمهی شخص ثالث، غیرقابلگذشت محسوب می‌گردد که منطبق با اصل غیرقابلگذشت بودن جرائم است.
بررسی ابعاد مختلف موضوع نشان می‌دهد که سیاست کیفری موجود، با وضعیّت مطلوب فاصلهی بسیاری دارد و نمی‌تواند تضمینکنندهی وصول به اهداف مقنن باشد. از یکسو، این سیاست یک‌جانبه‌گرا و به ضرر بیمه‌شده است و از سویی دیگر، تمامی رفتارهای مجرمانه‌ی متضمّن حیله و تقلب که بیمه‌گذار را از مزایای قانونی محروم می‌سازند، در برنمی‌گیرد. برای رفع این معایب لازم است مواد مزبور مورد اصلاح قرارگرفته و مجازاتها متنوّع و متناسب با شدّت و اهمیّت جرم تعیین گردد.
کلیدواژه‌ها
Refrence
- Abbasi Hassan, (2007). Liability for Issuing a False Medical Certificate, Medical Quarterly, Vol. 2, pp. 169-194. (in Persian)
- Araqi, Ezatullah (2005). Labor Law, Tehran, Samat Publications. (in Persian)
- Ardabili M.A (2020). Public Criminal Law, Volume 2, Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Ardabili, A (2019). Public Criminal Law, vol. 1 , 2, (36th Ed), Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Asadinejad, Narges& Abbasi A; Pourhossein Masoud & Jamshid Yazdani (2019). Pattern of Fake Accidents in the Forensic Medicine Center of Mazandaran Province in 1995-90, Iranian Journal of Forensic Medicine, No. 2525 (4), pp. 207-207. (in Persian)
- Azimzadeh, Shadi (2016). Conviction on charges of using a forged document, Judicial Procedure Quarterly, No. 1, 32 and 33. (in Persian)
- Boshrie Tahmourth & Bozorgmehr Bosharieh (2015). Ability to determine the punishment for the introduction (a case study in the preliminary crimes for fraud), Rai Quarterly: Judicial Opinion Studies, 11, Summer 2015, pp. 54-58. (in Persian)
- Dehkhoda Ali Akbar (1993). Dehkhoda Dictionary, vol 6, 2 Ed, Tehran, Amirkabir Publications. (in Persian)
- Ghiyasi Jalaluddin (2016). Approach to the Penal Code adopted in 2013 for unfinished crime, Journal of the Teachings of Criminal Law, Razavi University of Islamic Sciences, No. 1, pp. 117-127. (in Persian)
- Golduzian Iraj (2019), Exclusive Criminal Law, 6ed, Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Golduzian Iraj (2014), Requirements of Public Criminal Law, Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Golduzian, Iraj (2011). Exclusive Criminal Law (Scientific-Applied), 17Edition, Tehran: University of Tehran Press. (in Persian)
- Habibzadeh Jafar, (2015). Analysis of Fraud and Betrayal Crimes in Iranian Criminal Law, Tehran, Majd Publishing. (in Persian)
- Habibzadeh, Mohammad Jafar (1998). A Review of the Crime of Fraud in Iranian Law, Judicial Monthly, Second Year, Issue 8, June and July 1977, pp. 25-26. (in Persian)
- Jafari Langroudi Mohammad Jafar (2005). Legal Terminology, 11th Edition, Tehran, Ganj-e-Danesh. (in Persian)
- Jafari Mojtaba (2013). Multiplicity of Crime and Its Effects in the Penal Code 2013, Criminal Law Research, Second Year, Vol. 5, pp. 175-196. (in Persian)
- Judiciary Research Institute (2012) Collection of Judicial Opinions of the Courts of Appeal of Tehran Province (Criminal), Tehran, Judiciary Press and Publications Center, December 2012. (in Persian)
- Judiciary Research Institute (2015) Collection of Judgments of the Courts of Appeal of Tehran Province (Criminal), Tehran, Judicial Procedure Publication Office, September 2015. (in Persian)
- Khaleghi Ali (1400), Criminal Procedure, Vol. 1, Tehran, Shahr-e-Danesh Publishing. (in Persian)
- Mir Mohammad Sadeghi Hussein (2019). Crimes against public safety and security, Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Mir Mohammad Sadeghi Hussein (2020). Crimes against property and ownership, Tehran, Mizan Publishing. (in Persian)
- Mohseni Morteza (1997). Public Criminal Law Course, Vol. 1, 3, Tehran, Ganj-e-Danesh.
- Muzaffar Mohammad Reza (1984). Principles of Jurisprudence, Volume 2, Qom, Islamic Knowledge Publishing. (in arabic)
- Namvar, Esmaeil (2012). The constituent elements of the crime of fraud in Iranian and French criminal law, Law Quarterly No. 8. p.16(in Persian)
- Nasiri, Morteza, (2003). Fundamentals of Social Security Law in Iran, Tehran, Higher Institute of Social Security Research. (in Persian)
- Noorbaha, Reza (2012). General Criminal Law, Tehran, 34th edition, Ganj-e-Danesh Publications. (in Persian)
- Odeh, Abdul Qadir (1994). Islamic criminal law, vol,1, Beirut, Rasael Institute. (in arabic)
- pour Bafarani Hassan (2013). Crimes against Individuals, Tehran, Jangal Publications. (in Persian)
- Sadeghnejad Majid & Khanalipour Sakineh (2019). Challenges of the progress of sentencing in crimes with multiple and optional punishments in the Islamic Penal Code 203, Journal of Justice, vol 83, no 108, Winter , pp. 83-99. (in Persian)
- Shahidi, Mehdi (1996). Issues related to the crime of using a forged document, Legal Journal of the Ministry of Justice, Vol. 4, December 1996, p. 114. (in Persian)
- Tavajohi Abdolali & Heidari Mehran, (2007). Criteria governing fraud in the insurance industry, Insurance Research Journal, vol 22, No 2(86), Summer 2007, pp. 87-104. (in Persian)
- Zeraat, Abbas (2013). Public Criminal Law, vol 1, Tehran, Jangal Publications. (in Persian)
- Dupeyroux, "Jean-Jacques, Borgeto Michel, Lafore Robert & Ruelan Rolande": "Droit de la securite sociale", Dalloz, 15th, ed., 2005, n 437.
- https://www.ghazavatonline.com/?p=19939
- https://www.ilna.news/fa/tiny/news-771407
)
ارسال نظر در مورد این مقاله